SamskritaVeethy - Easy to Learn Sanskrit Courses!

संस्कृतवीथी - सरलं संस्कृतपठनम् !

Entry Level – Module 2 Samskrit Noun and Verb forms - Lesson 13 - Samskrit Past Tense Forms Part - I

प्रावेशिकः स्तरः - द्वितीयः विभागः – संस्कृत-नामपदानि क्रियापदानि च - त्रयोदशः पाठः - भूतकाले लङ् १

		We learn about........
		Samskrita Sambhashanam - सम्भाषणम् संस्कृतम् भूतकाले लङ् अस्-धातुः – लङ्-रूपाणि उदाहरणानि च भू-धातुः – लङ्-रूपाणि उदाहरणानि च

Samskrita Sambashanam – सम्भाषणम् संस्कृतम्

संभाषण-वर्गः Video chosenfor this lesson turns out to be a revision on द्वितीया-विभक्ति-प्रयोगः. We also revisit the use of ‘तः’ (तसिल्) endings to प्रातिपदिकानि.

• Note that adding ‘तः’ (तस्/तसिल्) ending to base noun (प्रातिपदिकम्) gives the meaning of ‘from’. The words resulting like गृहतः, विद्यालयतः etc are in indeclinable forms (अव्ययानि).
• ‘अस्तु’ meaning ‘Okay’ can be used freely in conversations.
• ‘तथास्तु’ meaning ‘May it be so’ is used in rituals and prayers.

भूतकाले लङ्

In Samskrit past tense verb forms are formed by combining the ‘लङ् लकारः’ with roots (धातवः).

Let us look at the pictorial explanations given below on Past tense forms of अस्ति (अस्-धातुः) etc..

प्रथमपुरुषः
	अधुना पुष्पम् अस्ति ।	पूर्वं कलिका आसीत् ।
	अधुना पुष्पे स्तः ।	पूर्वं कलिके आस्ताम् ।
	अधुना पुष्पाणि सन्ति।	पूर्वं कलिकाः आसन् ।
मध्यमपुरुषः
	त्वं अधुना जननी असि ।	पूर्वं त्वं बालिका आसीः ।
	युवां अधुना जनन्यौ स्थः ।	पूर्वं युवां वालिके आस्तम् ।
	यूयं अधुना जनन्यः स्थ ।	पूर्वं यूयं बालिकाः आस्त ।
उत्तमपुरुषः
	अहम् अधुना अध्यापकः अस्मि ।	पूर्वं अहं छात्रः आसम् ।
	आवाम् अधुना अध्यापकौ स्वः ।	पूर्वं आवां छात्रौ आस्व ।
	वयम् अधुना अध्यापकाः स्मः ।	पूर्वं वयं छात्राः आस्म ।

• अधुना – Now    पूर्वं – In the past/Earlier

अस्-धातुः – लङ्-रूपाणि उदाहरणानि च

The above table clearly shows the ‘लङ्’ forms of ‘अस् धातुः’ against the corresponding ‘लट्’ forms. These forms correspond to English verb forms ‘was or were’. Let us now tabulate the conjugated लङ् forms of अस् धातुः against their पुरुष and वचनम्.

Let us recollect the Samskrit Names for Today, Yesterday and day before Yesterday which we learned in the lesson “Tell time in Samskrit”. We revisit them using suitable Kriya Rupani.

• दिनाङ्गः means day of the month. दशदिनाङ्गः - Tenth day of the month. नवदिनाङ्गः - Ninth day of the month and so on.

भू-धातुः – लङ्-रूपाणि उदाहरणानि च

अस्-धातुः assumes special forms in all lakaras. भू-धातुः has the same meaning as अस्-धातुः (to be) and also assumes standard verb forms. In this lesson we can learn the लङ् forms of भू-धातुः and also form few example sentences. We will be learning the general conjugational process in the next lesson.

Here are some example sentences using the past tense forms of भू-धातुः

किञ्चित् अभ्यासं कृत्वा समापयामः । Let us complete the lesson by doing some practice exercises.

Practice Exercise - अभ्यास-प्रश्नानि

1. Write the past tense forms. लङ्-रूपाणि लिखत।
   1. अस्ति
   2. भवामि
   3. असि
   4. भवन्ति
   5. स्मः
   6. भवतः
   7. स्तः
   8. स्थ
   9. भवथः
   10. सन्ति


2. Write two sentences using the words given, one in past and one in present tense. दत्तानि पदानि उपयुज्य लटि लङि च वाक्ये रचयत।

   उदाहरणम्

   सः, तरुणः, वृद्धः
   अधुना सः वृद्धः अस्ति / भवति ।
   पूर्वं सः तरुणः आसीत् / अभवत् ।

   1. ललिता, श्वेतकेशा, कृष्णकेशा (श्वेतकेशा – Grey haired, कृष्णकेशा – Dark haired)
   2. त्वम्, मूर्खः, चतुरः (मूर्खः – Stupid, चतुरः - Clever)
   3. वयम्, धनिकाः, दरिद्राः (धनिकः – Rich, दरिद्रः - Poor)
   4. एतौ, क्रूरौ, शान्तौ (क्रूरौ - Cruel, शान्तौ - Calm)
   5. फलानि, पक्वानि , अपक्वानि (पक्वानि - Ripe , अपक्वानि - Unripe)
   6. रमेशः, पण्डितः, मन्दः (पण्डितः - Learned, मन्दः - Dull)
   7. अहम्, अलसः, उद्यमशीलः (अलसः - Lazy, उद्यमशीलः - Hardworking)
   8. यूयम्, स्वस्थाः, रुग्णाः (स्वस्थः - Healthy, रुग्णः - Sick)
   9. आवाम्, बालकौ, शिशौ (बालकौ - Boys, शिशौ - Infants)
   10. भवन्तः, दुर्जनाः, सज्जनाः (दुर्जनाः Wicked - , सज्जनाः - Virtuous)

उत्तराणि पश्यतु! - Show Answers       उत्तराणि गूहयतु! - Hide Answers!

1. लटि	लङि
   अस्ति	आसीत्
   भवामि	अभवम्
   असि	आसीः
   भवन्ति	अभवन्
   स्मः	आस्म
   भवतः	अभवताम्
   स्तः	आस्ताम्
   स्थः	आस्त
   भवथः	अभवतम्
   सन्ति	आसन्



2. 1. अधुना ललिता श्वेतकेशा अस्ति । पूर्वं सा कृष्णकेशा आसीत् ।
   2. अधुना त्वं चतुरः असि । पूर्वं मूर्खः आसीः ।
   3. अधुना वयं धनिकाः सन्ति । पूर्वं दरिद्राः आस्म ।
   4. अधुना एतौ शान्तौ स्तः । पूर्वं क्रूरौ आस्ताम् ।
   5. अधुना फलानि पक्वानि सन्ति । पूर्वं तानि अपक्वानि आसन् ।
   6. अधुना रमेशः पण्डितः अस्ति । पूर्वं मन्दः आसीत् ।
   7. अधुना अहम् उद्यमशीलः अस्मि । पूर्वे अहं अलसः आसम् ।
   8. अधुना यूयं स्वस्थाः स्थ । पूर्वं रुग्णाः आस्त ।
   9. अधुना आवां बालकौ स्वः । पूर्वं शिशौ आस्व ।
   10. अधुना भवन्तः सज्जनाः सन्ति । पूर्वं दुर्जनाः आसन् ।

We welcome your views and suggestions on this lesson. Please post your comments and replies after registering. Please also send a mail to samskrit@samskritaveethy.com for any clarification on the lesson.
We have so far learned....

• प्रथमाविभक्तिरूपाणि, द्वितीयाविभक्तिरूपाणि, सम्बोधनप्रथमाविभक्तिरूपाणि च
• Present tense verb forms (लट्लकारः).
• Causative verb forms (णिजन्त-क्रियापदानि)
• Imperative Case verb forms (लोट्लकारः)
• Verb forms with prefixes (उपसर्गसहितक्रियापदानि)
• क्तवतु-प्रयोगः (Past active Participle)
• लङ्-रूपाणि for ‘अस्’ and ‘भू’

We introduced the past forms (लङ्) of ‘अस्’ and ‘भू’ in this lesson. The forms of ‘भू’ follows the general pattern of लङ् forms. We learn about the general rule and deal with other verb roots in our next lesson.
Lesson 14: Samskrit Past Tense Forms Part - II- भूतकाले लङ् २

Upload

click to upload image

0 comments

Upload

click to upload image

×