SamskritaVeethy - Easy to Learn Sanskrit Courses!

संस्कृतवीथी - सरलं संस्कृतपठनम् !

Entry Level – Module 2 Sanskrit Noun and Verb forms - Lesson 3 - Sanskrit Parasmaipadi Verb Forms

प्रावेशिकः स्तरः - द्वितीय-विभागः – संस्कृत-नामपदानि क्रियापदानि च - तृतीयः पाठः - परस्मैपदी-क्रियापरिचयः - लट् लकारः

		We learn about........
		Samskrita Sambashanam - सम्भाषणम् संस्कृतम् Parasmaipadi, Atmanepadi - परस्मैपदी आत्मनेपदी क्रियापदानि प्रक्रिया – Conjugation Process Endings in Present tense (परस्मैपदी) Use of करोति More शब्दरूपाणि

We introduced verb forms of ‘अस् धातुः' in the last lesson. We do need to learn more verb forms from other roots indicating other actions to move ahead in our learning journey. Let us first get started with सम्भाषणं संस्कृतम्.

Samskrita Sambashanam – सम्भाषणम् संस्कृतम्

Let us now watch the second video on Spoken Sanskrit in which the Students learn and talk more of simple conversational Samskrit. Please watch the first part of the video.Classroom Conversation
Let us now list the conversational sentences from the video. English translation is given only to unknown sentence forms which we come across in the video.

• We note adding वा at the end turns the sentence into a question. वा can be used instead of किम् to ask questions.
• एतस्य, तस्य, एतस्याः and तस्याः are similar to भवतः and भवत्याः which we learned watching the first video. We will be learning more on these in our lesson on षष्ठी विभक्तीः forms. Please use these in your daily conversational practice.

Verb Conjugation - क्रियापदनिर्माणम्

We already learned in Module I Lesson 11, a word in Sanskrit is called पदम्. Panini defines a word as “Supthingantham Padam or सुप्तिङन्तं पदम्”!. Subantha(सुबन्तम्) and Thigantha (तिङन्तम्) are names indicating the type of suffixes(प्रत्ययाः) used in the formation of the word.

सुबन्तपदानि – Words in noun form.
तिङन्तपदानि – Words in verb form.

We saw the verb forms depend upon person(पुरुषः) and number(वचनम्). तिङ्-प्रत्ययः are added to the root verb (धातुः) according the person and number to get the verb forms.
Example: अस्ति, स्तः, सन्ति. These three different forms are got from the same अस् धातुः by virtue of different ‘thing pratyayas (तिङ्-प्रत्ययाः)’.
तिङ्-प्रत्ययाः are of two types, Parasmaipadi(परस्मैपदी) and Atmanepadi(आत्मनेपदी).

In this lesson we are learning the परस्मैपदी forms for लट् लकारः. We will be learning the आत्मनेपदी forms in coming lessons. Let us learn some present tense word forms with pictures of actions they indicate.

गच्छति	आगच्छति	पठति	लिखति
गायति	हसति	क्रीडति	नृत्यति
पचति	खादति	पाठयति	उपविशति
निद्राति	उत्तिष्ठति	स्नाति	धावति

क्रियापदानि given above are in प्रथमपुरुषः – एकवचनम् (Third person singular) forms. The pictures explain their meanings clearly.
Sentences can be formed easily combining any third person singular nouns (प्रथमपुरुषः एकवचनम्) with the क्रियापदानि given above.

वालकः पठति – Boy reads
बालिका पठति – Girl reads
सः पठति – He reads
एषा पठति – She reads
युवकः पठति – Young man reads
जनकः पठति – Father reads.

We now learn some more verb forms in sentences given below. Although English meanings are given, we suggest you to visualize a situation suitable for the sentences as this helps you to understand the क्रियापदानि better.

Picture above describes how क्रियापदानि are formed from धातुः for all numbers एकवचनम्, द्विवचनम् and बहुवचनम् in third person (प्रथमपुरुषः). We see more examples in the table below.

लट् पुरुषप्रत्ययान्ताः

We can clearly see the pattern in the endings of verb forms. The endings are called पुरुषप्रत्ययान्ताः. We can hence generalize पुरुषप्रत्ययाः for लट् लकारः. The table will be completed in the next lesson when we learn the forms for मध्यमपुरुषः and उत्तमपुरुषः. The complete table given in तिङ्न्तमञ्जरी can be viewed by clicking the heading.

करोति

As we get more familiar with Samskrit by way of reading , listening and watching, we learn many noun forms indicating actions. We can conveniently replace the verb forms with these nouns + verb form करोति meaning “does”. This facility empowers us to express actions with ease even if we are unsure about the right verb forms for that action. Let us now look at the examples to understand how direct verb forms can be replaced with करोति along with indicative nouns.

Examples

This facility of using करोति with action as a noun brings in lot of ease in forming sentences especially when we are unsure about the conjugated form of the verb. Although the English translations with करोति appears crude we can grasp the sense. कृ धातु (Root of करोति) conjugates a bit differently. We see प्रथमपुरुषः forms in the table.

शब्दरूपाणि

We learned the noun declensions of अकारान्ताः पुल्लिङ्गाः शब्दाः, आकारान्ताः स्त्रीलिङ्गाः शब्दाः, ईकारान्ताः स्त्रीलिङ्गाः शब्दाः and अकारान्ताः नपुंसकलिङ्गाः शब्दाः. Let us learn few more declensions in this lesson. We have given only प्रथमाविभक्तिः forms here. You may view the complete विभक्तिः table given in reference section for each shabdha on clicking the headings.

अभ्यासं विना ज्ञानं न । इदानीम् अभ्यासाः करणीयाः। We have learned quite a lot in this lesson, which gives scope for lot of exercise.

Practice Exercise - अभ्यास-प्रश्नानि

1. Write sentences using the right verb form. उचितानि क्रियापदानि उपयुज्य वाक्यानि रचयन्तु ।

   उदाहरणम् – Example

   Noun - गायिका Verb - गाय Number - द्विवचनम्
   वाक्यम् - गायिके गायतः

   1. Noun - वृद्धः Verb - गच्छ Number - बहुवचनम्
   2. Noun - पुत्रः Verb - पिब Number - एकवचनम्
   3. Noun - कुर्क्कुरः Verb - बुक्क Number - बहुवचनम्
   4. Noun - अश्वः Verb - धाव Number - द्विवचनम्
   5. Noun - महिला Verb - तर Number - एकवचनम्
   6. Noun - नदी Verb - प्रवह Number - बहुवचनम्
   7. Noun - पुष्पम् Verb - विकस Number - द्विवचनम्
   8. Noun - कृषकः Verb - कर्ष Number - एकवचनम्
   9. Noun - मित्रम् Verb - पठ Number - बहुवचनम्
   10. Noun - पुत्री Verb - प्रविश Number – द्विवचनम्


2. Write the dvi vachana and bahu vachana forms for the examples given in the table. उदाहरणार्थं दत्तानां वाक्यानां द्विबहुवचनरूपाणि लिखन्तु ।

   उदाहरणम् – Example

   फलम् पतति – एकवचनम्
   फले पततः – द्विवचनम् फलानि पतन्ति – बहुवचनम्

3. Translate into Samskrit. संस्कृते अनुवादम् करोतु ।
   1. Two ladies go.
   2. Young men swim.
   3. Two female dancers dance.
   4. Girls write.
   5. Two boys climb.
   6. Father Eats.
   7. Mothers cook
   8. Women bathe.
   9. Old man sees.
   10. Monkeys play.
4. Use करोति and noun to replace the verbs in the given sentences. करोति उपयुज्य वाक्यानि परिवर्तयन्तु ।

   उदाहरणम् – Example

   जनकः निद्राति (निद्रां) – जनकः निद्रां करोति.

   1. जनकः निद्राति (निद्रां)
   2. जननी पचति (पाकं)
   3. भिक्षुकः भ्रमति (भ्रमणं)
   4. वैद्या श्रृणोति (श्रवणं)
   5. छात्रः स्मरति (स्मरणं)
   6. भक्ता ध्यायति (ध्यानं)
   7. शिशुः रोदिति (रोदनं)
   8. दुष्टः निन्दति (निन्दनं)
   9. गुरुः स्नाति (स्नानं)
   10. अध्यापकः चिन्तयति (चिन्तनं)

Answers!       Hide Answers!

1. 1. वृद्धाः गच्छन्ति.
   2. पुत्रः पिबति.
   3. कुर्क्कराः बुक्कन्ति.
   4. अश्वौ धावतः.
   5. महिला तरति.
   6. नद्यः प्रवहन्ति.
   7. पुष्पे विकसतः.
   8. कृषकः कर्षति.
   9. मित्राणि पठन्ति.
   10. पुत्र्यौ प्रविशतः



2. एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
   फलम् पतति	फले पततः	फलानि पतन्ति
   वृद्धा पश्यति	वृद्धौ पश्यतः	वृद्धाः पश्यन्ति
   अध्यापकः पाठयति	अध्यापकौ पाठयतः	अध्यापकाः पाठयन्ति
   नर्तकः नृत्यति	नर्तकौ नृत्यतः	नर्तकाः नृत्यन्ति
   वानरः आरोहति	वानरौ आरोहतः	वानराः आरोहन्ति
   यात्रिकः अवतरति	यात्रिकौ अवतरतः	यात्रीकाः अवतरन्ति
   भक्तः नमति	भक्तौ नमतः	भक्ताः नमन्ति
   खलः निन्दति	खलौ निन्दतः	खलाः निन्दन्ति
   कुक्कुरः भ्रमति	कुक्कुरौ भ्रमतः	कुक्कुराः भ्रमन्ति
   सिंहः गर्जति	सिंहौ गर्जतः	सिंहाः गर्जन्ति
   कृषकः कर्षति	कृषकौ कर्षतः	कृषकाः कर्षन्ति
   सैनिकः रक्षति	सैनिकौ रक्षतः	सैनिकाः रक्षन्ति



3. 1. महिले गच्छतः।
   2. तरुणाः तरन्ति।
   3. नर्तक्यौ नृत्यतः।
   4. बालिकाः लिखन्ति।
   5. बालकौ अवतरतः।
   6. जनकः खादति।
   7. जनन्यै पचतः।
   8. महिलाः स्नान्ति।
   9. वृद्धः पश्यति।
   10. वानराः क्रीडन्ति।


4. 1. जनकः निद्रां करोति।
   2. जननी पाकं करोति।
   3. भिक्षुकः भ्रमणं करोति।
   4. वैद्या श्ररवणं करोति।
   5. छात्रः स्मरणं करोति।
   6. भक्ता ध्यानं करोति।
   7. शिशुः रोदनं करोति।
   8. दुष्टः निन्दनं करोति।
   9. गुरुः सनानं करोति।
   10. अध्यापकः चिन्तनं करोति।

We welcome your views and suggestions on this lesson. Please post your comments and replies after registering. Please also send a mail to samskrit@samskritaveethy.com for any clarification on the lesson.

We learned more क्रियापदानि and their third person forms in this lesson. In the next lesson we learn first and second person forms in different numbers.
Lesson 4: I and You in Sanskrit - अहम् / त्वम्/भवान्/भवती.

Upload

click to upload image

0 comments

Upload

click to upload image

×